Banner top

Akari

podczerwony przegląd całego nieba

image001_akari

AKARI (znany również pod nazwami ASTRO-F oraz IRIS) był już drugą japońską misją kosmiczną, prowadzącą obserwacje otaczającego nas Wszechświata w zakresie fal podczerwonych. Celem tej misji było stworzenie przeglądu całego nieba w sześciu zakresach promieniowania, od 9µm do 180µm. Rozdzielczość wykonanego przez AKARI pełnego przeglądu nieba jest o rząd wielkości lepsza od podobnego przeglądu wykonanego ponad 20 lat temu przez satelitę IRAS (Infrared Astronomical Satellite – pierwszy podczerwony satelita, który rozpoczął swoją misję w 1983 roku). Dane zebrane przez AKARI są wyjątkowe ze względu na ich znacznie lepszą jakość, użycie detektorów pracujących na dłuższych zakresach fal niż IRAS oraz pokrycie prawie całej sfery niebieskiej w różnych zakresach promieniowania: od bliskiej do dalekiej podczerwieni.

akari_f

Satelita AKARI, wyposażony w teleskop o średnicy 68,5 cm (waga głównego lustra to 11 kg) chłodzony do temperatury 5,8 K (detektor chłodzony do temperatury 1,8K-2,5K) mógł obserwować fale z zakresu 2-180 µm. Po wystrzeleniu 21 lutego 2006 roku z japońskiego centrum kosmicznego Uchinoura satelita został umieszczony, za pomocą rakiety M-V, na orbicie na wysokości 700 km. Podczas 550 przewidzianych dni obserwacji AKARI pokrył ponad 94% nieba w trybie przeglądu. Dodatkowo przeprowadził ponad 5000 obserwacji punktowych w dostępnym zakresie fal 2-180 µm dla 13 różnych pasm.

Cele naukowe projektu

Obserwacje w podczerwieni pozwalają spojrzeć na Wszechświat z zupełnie innej perspektywy. Procesy, które zachodzą pod warstwą pyłu międzygwiazdowego, są zakryte dla promieniowania w zakresie widzialnym. Dopiero użycie detektorów schłodzonych do bardzo niskich temperatur, pozwalających na obserwacje bardzo zimnego pyłu w otaczającym nas Wszechświecie, pozwala na zajrzenie w miejca do tej pory niewidoczne. Promieniowanie podczerwone nazywane jest także promieniowaniem cieplnym. W tym zakresie świecą wszystkie obiekty, o temperaturze wyższej od zera bezwględnego. Dlatego też użycie detektorów pracujących w różnych zakresach podczerwieni jest bardzo istotne w obserwacjach ewolucji galaktyk, procesów rodzenia się i umierania gwiazd, czy poszukiwania pozasłonecznych układów planetarnych. AKARI ma również możliwość rejestrowania brązowych karłów (brown dwarfs), czy podczerwonego promieniowania komet. Więcej informacji (w języku angielskim) można znaleźć na stronie poświęconej naukowym celom misji ASTRO-F.

Rezultaty

Pomimo, że podczerwony satelita AKARI zakończył swoją misję 21 listopada 2011 roku dane zebrane podczas obserwacji wciąż są analizowane. Pierwsze zdjęcia wykonane przez ASTRO-F zostały opublikowane w maju 2006 roku. Pierwsze kilka miesięcy pracy satelity przyniosły detekcje narodzin i śmierci gwiazd (sierpień 2006, PDF), zakończenie pierwszej fazy przeglądu całego nieba (zakładane 70% dostępnego obszaru) oraz dokładną obserwację Wielkiego Obłoku Magellana w kilku zakresach długości fal (listopad 2006). Na konferencji w marcu 2007 roku ogłoszono m.in. pierwszą podczerwoną detekcję pozostałości supernowej w Małym Obłoku Magellana oraz obserwacje formacji gwiazd w kilku cyklach. Ogłoszono również, że obserwacja dużej ilości galaktyk w głębokim przeglądzie nieba (15 µm) potwierdziła okres dużej aktywności gwiazdotwórczej Wszechświata sprzed sześciu miliardów lat. W lipcu 2007 roku udostępniono podczerwoną mapę całego nieba w fali o długości 9µm, a we wrześniu 2008 roku wstępną wersję katalogu w średniej (9µm i 18µm) i dalekiej (65µm, 90µm, 140µm i 160µm) podczerwieni. Najnowszym znaczącym odkryciem było ogłoszone w lutym 2012 roku znalezienie cząsteczek tlenku węgla w pozostałościach supernowej Cassiopeia A. Więcej informacji o wynikach obserwacji można znaleźć (w języku angielskim), na stronie projektu AKARI dotyczącej wyników.

e_IRC09AllSky01_sse_FIS90AllSky_ss
Źródło: http://www.ir.isas.jaxa.jp/ASTRO-F/Outreach/results/PR081119/pr081119_1_e.html

Projekt AKARI jest współtworzony przez:

Informacje oraz wykorzystane pliki graficzne pochodzą z poniższych stron